W dobie zmian klimatycznych i coraz większego nacisku na zrównoważony rozwój, właściciele domów i projektanci przestrzeni zewnętrznych szukają rozwiązań, które nie tylko zdobią otoczenie, ale również wspierają środowisko. Jedną z takich koncepcji są betonowe nawierzchnie ażurowe, które są nowoczesne, funkcjonalne i przyjazne naturze.

Co to są ażurowe nawierzchnie?

Są to systemy utwardzenia terenu, które różnią się od tradycyjnych, nieprzepuszczalnych powierzchni. Składają się z elementów z otworami lub takich, które wymuszają powstanie pomiędzy nimi wolnej przestrzeni. Dzięki temu woda opadowa może swobodnie wsiąkać w grunt, zamiast spływać do kanalizacji lub tworzyć kałuże, a gleba nie przesusza się i nie traci swoich właściwości. Infiltracja wody do warstwy powierzchniowej spowalnia proces parowania, co sprzyja utrzymaniu optymalnej wilgotności powietrza i powoduje wolniejsze nagrzewanie się otoczenia budynku.

 

Dlaczego warto je stosować?

Ażurowe nawierzchnie to realne korzyści dla środowiska, które przekładają się na komfort życia. Wspierają retencję wody, umożliwiając naturalne wsiąkanie deszczówki, co zmniejsza ryzyko podtopień i przeciążeń kanalizacji. Poprawiają mikroklimat – nawierzchnie z zielonymi wypełnieniami trawą obniżają temperaturę otoczenia i zwiększają wilgotność gleby. Ażurowe nawierzchnie wspierają też bioróżnorodność, umożliwiając rozwój roślin i mikroorganizmów w wolnych przestrzeniach. Warto je również docenić za funkcjonalność i estetykę - pozwalają na tworzenie unikalnych kompozycji, które podkreślają charakter posesji.

 

Gdzie można je zastosować?

Nawierzchnie ażurowe wokół domu najczęściej wykorzystywane są na podjazdach, ścieżkach ogrodowych, przydomowych parkingach oraz w strefach rekreacyjnych. Dzięki swojej konstrukcji doskonale nadają się do miejsc, które wymagają trwałego utwardzenia, ale jednocześnie powinny zachować zdolność do infiltracji wody. W przestrzeniach publicznych – takich jak otoczenie budynków użyteczności, place miejskie czy tereny zielone – pełnią przede wszystkim funkcję praktyczną, ale też edukacyjną, pokazując, że zrównoważone rozwiązania mogą być integralną częścią miejskiego krajobrazu i świetnie sprawdzają się w każdej przestrzeni zewnętrznej. W zależności od potrzeb można sięgnąć po dekoracyjne płyty o otwartej strukturze, które doskonale pasują do minimalistycznych aranżacji i wpisują się w charakter nowoczesnych rozwiązań architektonicznych lub bardziej techniczne kostki z dystansami.

 

Powierzchnia biologicznie czynna – niewidoczny sprzymierzeniec natury

Jednym z kluczowych parametrów, który decyduje o ekologicznej wartości nawierzchni ażurowej, jest powierzchnia biologicznie czynna. To ta część nawierzchni, która umożliwia wodzie opadowej wsiąkanie w grunt. W zależności od konstrukcji, nawierzchnie mogą zapewniać od kilkunastu do nawet pięćdziesięciu procent takiej powierzchni. Poniżej prezentujemy kilka rozwiązań, które sprawią, że aranżacja przydomowej przestrzeni będzie bliższa idei zrównoważonego projektowania, a przy tym również efektowna.

 

W kratę i w pasy

Ażurowe nawierzchnie to nie tylko także cenny sprzymierzeniec w walce o lepszą retencję wody, ale też efektowny detal w aranżacji przestrzeni zewnętrznej. Doskonałym przykładem jest płyta Polbruk Extrano – na pozór klasyczna, kwadratowa forma o boku 50 cm, która zaskakuje oryginalnym wzorem otworów przypominających tygrysie pasy lub kubistyczne kłosy zboża. W połączeniu z solidną grubością (8 cm) oraz paletą stonowanych kolorów (nerino, grafitowy, szary), tworzy propozycję idealną zarówno na podjazd, jak i deptak. Co istotne, nawierzchnia ułożona z płyt Extrano zapewnia 12% powierzchni biologicznie czynnej, co czyni ją nie tylko atrakcyjną wizualnie, ale również funkcjonalną w kontekście zrównoważonego gospodarowania wodą. Nieco bardziej klasyczna w wyglądzie jest prostokątna płyta Ekotech o wymiarach 60×40 cm, dostępna w trzech subtelnych kolorach: latte, szarym i grafitowym. Jej konstrukcja przypomina przestrzenną kratę, z obniżonymi elementami poprzecznymi względem pionowych, co nadaje jej formie lekkości i rytmu. Po ułożeniu nawierzchni i wypełnieniu otworów ziemią, widoczne pozostają jedynie pasy, pomiędzy którymi znajdują się strefy biologicznie czynne – idealne do obsadzenia trawą lub wypełnienia grysem. Takie rozwiązanie nie tylko urozmaica wizualnie przestrzeń, ale też zapewnia aż 50% powierzchni biologicznie czynnej, co czyni Ekotech jednym z najbardziej efektywnych produktów w swojej kategorii.

 

Nie tylko otwory

Nie wszystkie płyty czy kostki brukowe wspierające retencję muszą mieć widoczne otwory. Równie skuteczne są te, które wyposażono w delikatne wypustki na bokach, pełniące funkcję dystansów. Dzięki nim poszczególne elementy układa się z zachowaniem określonego odstępu, tworząc przestrzenie przypominające poszerzone fugi. Wypełnione ziemią lub grysem, umożliwiają przenikanie wody opadowej do gleby, wspierając naturalny obieg wody i poprawiając lokalny mikroklimat. Tę zasadę zastosowano w przypadku kostek Polbruk Ekol, Ekotriada i Ekotetka. Każda z nich zapewnia inną wartość powierzchni biologicznie czynnej: Ekol, przypominający klasyczne brukówki o boku 20 cm, oferuje aż 27%; Ekotriada, składająca się z trzech prostokątnych płyt o wymiarach 20×30, 20×40 i 20×50 cm, zapewnia 14%; natomiast Ekotetka – reinterpretacja popularnego wzoru znanego z przestrzeni publicznej – dzięki dodanym dystansom osiąga 15%. Wszystkie mają grubość 8 cm, co pozwala na ich stosowanie zarówno w strefach pieszych, jak i na nawierzchniach przeznaczonych dla ruchu kołowego. Utrzymane w odcieniach szarości – szarym, grafitowym, a w przypadku kostki Ekotriada także nerino – doskonale wpisują się w estetykę nowoczesnych aranżacji, łącząc trwałość z troską o środowisko. Dodatkowo kostki Ekotriada i Ekotetka świetnie komponują się ze swoimi klasycznymi odpowiednikami, czyli kostkami Triada i Tetka. Dzięki temu można łączyć je w ciekawe aranżacje i uzyskać oryginalne kompozycje, które płynnie przechodzą od nawierzchni pełnej do ażurowej.

 

Mniej znaczy więcej – metoda „step by step” w ogrodzie

Ażurowe nawierzchnie to nie jedyny sposób na zrównoważone gospodarowanie wodą i bardziej świadome projektowanie przestrzeni. W miejscach, gdzie ruch pieszy jest niewielki – na przykład w ogrodzie – warto rozważyć alternatywne podejście, polegające na ograniczeniu powierzchni utwardzonej. Jednym z takich rozwiązań jest metoda „step by step”, czyli układanie płyt w odstępach odpowiadających długości ludzkiego kroku. Dzięki temu między nimi pozostaje więcej miejsca na zieleń, a deszczówka może swobodnie wsiąkać w grunt. Idealnie sprawdzają się tu wielkoformatowe płyty, takie jak Polbruk Magna – imponujące rozmiarami 100×75 cm lub 75×50 cm.

 

Zielona przestrzeń z charakterem

Zrównoważone projektowanie przestrzeni wokół posesji nie kończy się na nawierzchniach ażurowych. W kompozycjach, które mają wspierać naturę i jednocześnie zachwycać estetyką, warto sięgnąć po elementy, które wyznaczą miejsce dla zieleni i nadadzą jej uporządkowany charakter. Doskonale sprawdzają się tu palisady i murki, które można wykorzystać do budowy donic o różnych wysokościach, rabat czy dekoracyjnych obramowań. Palisady Hestra, dostępne w pięciu wariantach wysokości – 120, 100, 80, 60 i 40 cm – pozwalają na tworzenie zróżnicowanych układów przestrzennych dopasowanych do skali ogrodu. Uzupełnieniem mogą być murek Albero idealny do budowy niskich ścianek ogrodowych lub subtelnych granic między strefami. W miejscach, gdzie roślinność wymaga wyraźnego podziału, warto rozważyć zastosowanie gotowych donic, takich jak Polbruk Tigela.

 

Odpowiednio rozplanowane elementy ogrodowej architektury, połączone z nawierzchniami przepuszczającymi wodę, pozwalają stworzyć przestrzeń, która nie tylko cieszy oko, ale też wspiera środowisko. Roślinność zyskuje warunki do swobodnego rozwoju, a woda opadowa nie jest marnowana, lecz wykorzystywana z korzyścią dla gleby. Aby zapewnić roślinom optymalne nawodnienie, warto pomyśleć o magazynowaniu deszczówki oraz wdrożeniu prostego systemu jej dystrybucji. Tak zaprojektowana przestrzeń staje się nie tylko piękna, ale też mądra – harmonijna, funkcjonalna i bliska naturze. W czasach, gdy każda kropla wody ma znaczenie, takie rozwiązania to symbol odpowiedzialnego projektowania.